Zikir (Zikr) – soul receives from soul
“Soul receives from soul that knowledge, therefore not by book nor from tongue.
If knowledge of mysteries come after emptiness of mind, that is illumination of heart.”
– Mevlana Jalaluddin Rumi –
soul receives from soul
Zikir - a prayer for the rememberance of the Allah
"What makes the Sufi? Purity of heart; Not the patched mantle and the lust perverse Of those vile earth-bound men who steal his name. He in all dregs discerns the essence pure:In hardship ease, in tribulation joy.The phantom sentries, who with batons drawn Guard Beauty's place-gate and curtained bower, Give way before him, unafraid he passes, And showing the King's arrow, enters in."
The body is a sacred garment
The body is a sacred garment
Martha Graham
this,
my body,
served as my garment,
I wore it for a while..
–
Ο φωτογράφος Γιάννης Ψιλάκης: “το ταξίδι ενός ανθρωπιστή”
Ο φωτογράφος Γιάννης Ψιλάκης: “το ταξίδι ενός ανθρωπιστή”
Esse Eja - photo by Yannis Psilakis - ©All rights reserved
Γιάννης Ψιλάκης: φωτογράφος; μουσικός; μελετητής; ταξιδιώτης; ρεπόρτερ; επαναστάτης; περιηγητής; ανθρωπιστής;
Τι απ’ όλα αυτά μπορεί να τον χαρακτηρίζει και να τον καθιστά έναν από τους πιο πολύπλευρους και χαρισματικούς ανθρώπους;
Παρακολουθώντας τη ζωή του τα τελευταία χρόνια και με την ευκαιρία της έκδοσης “Γιάννης Ψιλάκης – Ο κόσμος είναι Ένας”, θα αναφερθώ σε εκείνα τα στοιχεία που κάνουν κατά τη γνώμη μου το έργο του αληθινό, ειλικρινές και ακέραιο. Η μονογραφία “Ο Κόσμος είναι Ένας” περιλαμβάνει εξαιρετικά υψηλής ποιότητας φωτογραφίες από διάφορες φυλές του πλανήτη και χωρίζεται σε τρεις συμπαγείς αυτόνομες θεματολογικές και με αντιπαραθέσεις ενότητες.
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός του πλούτου μια απειλούμενης κληρονομιάς και ταξιδεύει μαζί με τον φακό του Γιάννη Ψιλάκη στις πιο απομακρυσμένες αλλά ταυτόχρονα μαγευτικές γειτονιές του κόσμου.
Ένας σύγχρονος Χέμινγουεϊ, ένας γνήσιος περιηγητής του κόσμου καταγράφει με τον φακό της μηχανής του “στιγμιότυπα” της ζωής των Κάλας στο Πακιστάν, που θεωρούνται – σύμφωνα με έναν αρχαίο μύθο – απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, των Τουαρέγκ στη Δυτική Σαχάρα, που βιοπορίζονται κυρίως από τη νομαδική βοσκή κοπαδιών, των Ντγοκόν στο Μάλι, που κατασκεύασαν τα χωριά τους στην άκρη ενός βράχου, των Μασάι, που κινούνται με τις αγέλες των βοοειδών τους στις πεδιάδες της Ανατολικής Αφρικής, των ασκητών Πασουπατινάτ στο Νεπάλ, των Ραμπάρι στο Ρατζαστάν της Ινδίας, που ζουν ημινομαδική ζωή παρόμοια με τους Βεδουίνους και τους Τουαρέγκ, των Χάμερ και των Κάρο στην Αιθιοπία που χρησιμοποιούν κόκκινη ώχρα και λίπος ζώου για τον καλλωπισμό της κεφαλής τους, των Χούλι στην Παπούα Νέα Γουινέα, που πιστεύουν στα ντάμια (πνεύματα) τα οποία κατοικούν στον ουρανό, στους ποταμούς και στα βουνά και των Αϊμάρα και των Μαπούτσε στη Βολιβία και το Περού που ζουν στην λίμνη Τιτικάκα και επιδίδονται στην αλιεία και έχουν σαν χαρακτηριστικό τους το σκληρό τσόχινο καπέλο, το οποίο υιοθέτησαν τον 20ο αιώνα από τους Βρετανούς μηχανικούς που κατασκεύασαν την σιδηροδρομική γραμμή.
Ο Γιάννης Ψιλάκης ταξίδεψε στην γενέτειρά του Βούδα και ασχολήθηκε με πνευματικά στοιχεία που εμφανίζονται στις θρησκευτικές δοξασίες και στις τελετουργικές πρακτικές τους, ενώ μελέτησε και άλλα προγονικά δόγματα ανιμιστικής ή παγανιστικής προέλευσης – όπως η λατρεία της γονιμότητας, οι θυσίες των ζώων και η λατρεία των πνευμάτων – τα οποία σχεδόν πα΄ντοτε έχουν ενοποιηθεί σε πιο προοδευμένες μορφές λατρείας.
Δεν ασχολείται με φιλοσοφικές και εικαστικές προσεγγίσεις της φωτογραφίας. Δεν στήνει τα μοντέλα του για να τα φωτογραφίσει . Δεν ωραιοποιεί τις εικόνες του. Δεν δεσμεύεται από καμία θρησκευτική και πολιτισμική παράδοση – αντιθέτως βιώνει τις ιδιαιτερότητες από πολιτισμούς ποικίλης προέλευσης, έχοντας την μοναδική ικανότητα να τις συμφιλιώνει.
Ο φακός για τον Γιάννη είναι προέκταση του ματιού του και το χέρι του είναι συνέχεια της ψυχής του. Μέσω αυτού, αναζητά το στιγμιαίο βλέμμα, πλησιάζει και αγγίζει την αλήθεια και τέλος φωτίζει τις ψυχές των ανθρώπων.
Ερευνά – πέρα από την εικόνα που αποτυπώνεται στο φιλμ – τη διάθεσή τους, τα συναισθήματά τους, την αγωνία τους, τη χαρά τους. Πέρα όμως από τη γενικότερη ευαισθησία που χαρακτηρίζει την προσέγγιση του, διακρίνεται η τάση του για την εξερεύνηση της αντίθεσης μεταξύ του αυθεντικού και αθώου, όπως αποτυπώνεται στις φωτογραφίες του με το ώριμο και το κουρασμένο του Δυτικού κόσμου.
Αποποιείται τον αυτοσκοπό της “πρωτοτυπίας” που απομονώνει τον καλλιτέχνη σε ένα άδυτο και φωτογραφίζει από μια εσωτερική ανάγκη πολυσήμαντη, αναδεικνύοντας τον Άνθρωπο και τη μεγαλοσύνη του.
Έτσι, αντίθετα ίσως από έναν επαγγελματία φωτογράφο – με την αυστηρή έννοια του όρου – κάνει Τέχνη για τον Άνθρωπο και όχι απαραίτητα Τέχνη για την Τέχνη.
Διακρίνουμε στο σύνολο της δουλειάς του μια ρεαλιστική προσέγγιση, που είναι ρεαλιστική μόνο κατ’ όνομα. Στην πραγματικότητα ο φαινομενικά αυστηρός και άμεσος ρεαλισμός του δεν είναι παρά η σιωπηλή προσέγγιση ενός απέραντου εσωτερικού κόσμου.
Το έργο του – μορφοποίηση ενός ατομικού και αυθεντικού κώδικα – αποτελεί μια ευρεία γκάμα έκφρασης που ποικίλλει από τη λιτότητα και ευγένεια της Άπω Ανατολής, την αυστηρότητα της Δύσης και τον ρομαντικό αισθησιασμό της κουλτούρας της Μέσης Ανατολής.
Στις φωτογραφίες του πρωταγωνιστεί η ανθρωποκεντρική προσέγγιση, η πλοιύσια εσωτερικότητα, η εκφραστικότητα και ο ψυχισμός.
Έχει ως επίκεντρο τον Άνθρωπο και τους πολλαπλούς του ρόλους, τον άνθρωπο οραματιστή, τον άνθρωπο αγωνιστή, τον άνθρωπο επαναστάτη, τον άνθρωπο νικητή, τον άνθρωπο επίκεντρο της Ιστορίας.
Γνωρίζει καλά πως η πρόοδος, για την οποία καυχήθηκε η μεταπολεμική Ευρώπη, δεν έφερε την ευτυχία, όπως δεν συνεισέφερε και στην πραγματοποίηση του ισοτόπου καταμερισμού του πλούτου και της ευημερίας από τη μια με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια από την άλλη.
Εμφανίζεται άλλοτε ρομαντικός και άλλοτε επαναστάτης, αλλά πάντα έχοντας σαφή εικόνα της αποστολής και του προορισμού του. Δεν αντιμετωπίζει τη φωτογραφία ως ένα ερμητικά κλεισμένο και στεγανό πεδίο, αλλά έναν ανοιχτό χώρο που αλληλεπιδρά με τη ζωή, την κοινωνία, την πολιτική και τη θρησκεία.
Στο έργο του αντικατοπτρίζεται η βαθιά του πίστη στις αρχές και τις ιδέες που υπηρέτησε και διατήρησε με ιερή ευλάβεια καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας του.
Ο Κόσμος του Γιάννη είναι Ένας, βασισμένος στο συναίσθημα και στο ένστικτο παρά στη λογική ή σε κάποια διανοητική λειτουργία. Έτσι καταφέρνει να αφυπνίζει όλες τις αισθήσεις και να αποτελεί μια επίκαιρη πρόταση για αυτοεξερεύνηση που οδηγεί στον επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων μας, μέσω της αμεσότητας του.
Καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του λάτρεψε την ομορφιά, που εκφράζεται με την συνεχή φροντίδα του σώματος και τις διακοσμήσεις με διάφορους ρυθμούς κοσμημάτων, στολιδιών και χρωματισμού της επιδερμίδας για την προστασία από τον καυτό ήλιο της ερήμου.
Άκουσε τους ρυθμικούς ήχους των ταμ-ταμ και των ταμπάλας των φυλών της Αφρικανικής ηπείρου. Γνώρισε τεχνικές και μυστικά βαψίματος που χρησιμοποιούνται στις παραδοσιακές ενδυμασίες και μας χάρισε εικόνες δυνατές, πλημμυρισμένες από χρώματα, ήχους και μυρωδιές, στηριζόμενος μόνο στο βαθύ συναίσθημα και όχι στα τερτίπια μιας δυσκίνητης λογικής.
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες αυτής της μονογραφίας ο Γιάννης μας χαρίζει διαχρονικά ταξίδια με αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα, που όμως συνυπάρχουν, τροφοδοτώντας την ένταση, την αντίθεση και την αμφιβολία, ιδιαίτερα στις συμπεριφορές των ανθρώπων που επωμίζονται το βάρος να μεταδώσουν την προσωπική αγωνία και ειρωνεία της μοίρας του ανθρώπου.
Σ’ έναν εξωτερικά αλλοιωμένο κόσμο, στον οποίο η παγκοσμιοποίηση συνυπάρχει με την μοναχικότητα και την επιστήμη με τη πνευματικότητα, ο Γιάννης Ψιλάκης προβάλλει στο πολύμορφο έργο του αυτές ακριβώς τις αξίες, που λειτουργούν προφητικά ως ένα σύστημα αρχέτυπης λογικής, την οποία καλείται να εξερευνήσει ο άνθρωπος της Δύσης του 21 ου αιώνα.
Ελένη Αθανασίου
Ιστορικός Τέχνης
το παρόν κείμενο αποτελεί τον πρόλογο της μονογραφίας – λευκώματος “Γιάννης Ψιλάκης – Ο Κόσμος είναι Ένας” – πρόλογος – επιμέλεια έκδοσης Ελενη Αθανασίου
έκδοση “Μουσείο Μπενάκη” ΙSBN 978-960-8347-76-2
—–
©All rights reserved – η φωτογραφία είναι σε σμίκρυνση και αποχρωματισμένη, εδώ χρησιμοποιείται για μη εμπορικούς ή διαφημιστικούς λόγους και είναι από το λεύκωμα “Γιάννης Ψιλάκης – Ο Κόσμος είναι Ένας” και το το επίσημο site του Γιάννη Ψιλάκη Moments Of Extinction, ©All rights reserved
–
Diane Arbus – I Love you in your tragic beauty
Diane Arbus
I love you in your tragic beauty
–
Αν πρέπει να μιλήσουμε για φωτογραφία, ας μιλήσουμε για την Diane Arbus.
"I work from awkwardness. By that I mean I don't like to arrange things. If I stand in front of something, instead of arranging it, I arrange myself."
H Arbus αναδείχθηκε μέσα από τις στάχτες του αμερικάνικου glamorous
και χάθηκε (όπως αυτοπροσδιορίστηκε μέ την αυτοκτονία της) μέσα σ’ αυτές.
Οι μεγάλες της στιγμές ήρθαν σαν μια θλιμμένη γιορτή στην ώριμή της ηλικία.
Αντέστρεψε ό,τι τόσα χρόνια όρισε και ορίστηκε από την αντιστροφή της.
"Everybody has that thing where they need to look one way but they come out looking another way and that's what people observe. You see someone on the street and essentially what you notice about them is the flaw"
"I always thought of photography as a naughty thing to do -- that was one of my favorite things about it, and when I first did it, I felt very perverse."
"It gets to seem as if way back in the Garden of Eden after the Fall, Adam and Eve had begged the Lord to forgive them and He, in his boundless exasperation, had said, ''All right, then. Stay. Stay in the Garden. Get civilized. Procreate. Muck it up.'' And they did."
"There are always two things that happen. One is recognition and the other is that it's totally peculiar. But there's some sense in which I always identify with them. "
"Regardless of how you feel inside, always try to look like a winner. Even if you are behind, a sustained look of control and confidence can give you a mental edge that results in victory."
A photograph is a secret about a secret. The more it tells you the less you know.
–
"If I were just curious, it would be very hard to say to someone, "I want to come to your house and have you talk to me and tell me the story of your life." I mean people are going to say, "You're crazy." Plus they're going to keep mighty guarded. But the camera is a kind of license. A lot of people, they want to be paid that much attention and that's a reasonable kind of attention to be paid. "
–
"Freaks was a thing I photographed a lot. It was one of the first things I photographed and it had a terrific kind of excitement for me. I just used to adore them. I still do adore some of them. I don't quite mean they're my best friends but they made me feel a mixture of shame and awe."
Most people go through life dreading they'll have a traumatic experience. Freaks were born with their trauma. They've already passed their test in life. They're aristocrats.
"I really believe there are things nobody would see if I didn't photograph them."
–
«Μία και μόνη είναι η οδός,
και εις τον τάφον φέρνει.
Εις αυτήν η ανάγκη
αμάχητον με χείρα
ωθεί τους ζώντας»
Κάλβος
–
"Love involves a peculiar unfathomable combination of understanding and misunderstanding. "
–
La Ivolution 